Fərid Edgü - Üç düş/üş

Fərid Edgü hər hekayəsində məzmuna uyğun yeni formalar axtaran, dilin işlənməmiş, təzə qatlarını aşkarlamaq istəyən yazıçıdır. Perspektiv ustasıdır. Az sözlə çox şey deyir. Türkiyə nəsrində minimalist hekayə onunla başlayır, hətta “minimalist hekayə” ifadəsini də Türkiyədə ilk dəfə o işlədib. Sizə təqdim olunan hekayədə müəllif  “düş – röya, yuxu, xəyal” və “düşüş – düşmək, enmək, yıxılmaq” kəlmələri vasitəsilə söz oyunu qurduğu üçün hekayənin adını orijinaldakı kimi saxlamaq münasib göründü.

I

Bir quşam. Uçuram. Boşluqda süzməkdən hiss etdiyim xoşbəxtlikdən nəfəsim kəsiləcək elə bil. Yuxu ilə ayıqlıq arasındakı anda (o ara bölgədə) isə quş deyiləm, quş olmadığımın fərqindəyəm, başqa sözlə quş olmadığını bilən, amma quş olan, quş kimi uça bilən, boşluqda süzən bir varlığam.

“Quş olmadığını bilirsən, – deyirəm öz-özümə. – Uçduğuna aldanma, insansan”. “Gördüyün yuxudur. Yuxuda insan da uça bilər. Amma bir quş kimi yox”, – deyə cavab verirəm özümə. Yataqda təkəm. Mübahisə bitən kimi yenidən yuxuya gedirəm. Yenə boşluqda süzən bir quşam. Şığıyıram. Qanadlarım az qala suya dəyəcək (altımda bir göl var). Qanad çalıb yüksəlirəm. Nəfəsim kəsilənə qədər yüksəlirəm.

Sonra təzədən şığıyıram. Şığımaq… özünü buraxmaq deməkdir. Qanad çalmadan. Havadan ağır olan bədənin yer üzünə doğru süzülüşü. Bu süzülüşdə göl sahilindəki qamışların arxasında bir ovçu görürəm.

İki dəfə qanad çalıram… təzədən uçuram. Amma bu nədir: bir partlayış və sinəmdə bir ağrı. Müvazinətimi itirirəm. Gücdən düşən qanadlarımı çaldıqca dözülməz bir ağrı qopur. Yüksəlmək cəhdlərim əbəsdir. Boşluqda aşağı yuvarlanıram. Ağaclar, kollar, torpaq yaxınlaşır. Ya da mən onlara yaxınlaşıram. Eyni şeydir. Düşməmək üçün yenidən çırpıram qanadlarımı. Amma gücsüz qanadlarım uçurda bilmir məni.

Yerdən bir neçə metr yüksəklikdə, ağac gövdələriylə kollar arasında çırpınıram. “Düşmə, – deyirəm öz-özümə. – Düşsən, işin bitər. Bir it gələr və çıxmayan canını alar”.

Düşməmək üçün çabalayıram. Uçmaq, yüksəlmək üçün ağrı içində qanad çalanda, az, çox az uça bilirəm. Bu arada, içimdən bir səs, mənə fövqəladə bir quş olduğumu, can verəndə (kim alacaq canımı: itmi, insanmı?) küllərimdən yeni bir quş doğacağını deyir.

Küllərimdən… Yeni bir quş…

Bu yeni doğulan quş yenə mən olacağammı?

Suallar lap çətinləşdirir qanad çalmağımı. Bir kolluq axtarıram. Uça bilməyəcəyimi anladım artıq. Bir azca nəfəs dərmək, dincəlib rahatlaşmaq üçün kolluq axtarıram. Bağrımdakı ağrının atəşiylə, mən düşən kimi, alovlanacaq və özüylə birlikdə məni də yandıracaq bir kolluq.

Gördüm o kolluğu. Göldən uzaqda, şamların altında bir topa olan o sıx kolluğu. Üstünə gələndə qanad çalmadım. Buraxdım özümü. Kollar, tüklərimin arasından ətimə batarkən, bir azdan yenidən necə doğulacağımı fikirləşirəm.

Atəş, hərarət duymaq əvəzinə, it hürüşü eşidirəm. Mən də yox olub yenidən doğulmadan, bir it gəlib işimi bitirməsin deyə çırpınıram kolluğun içində. İt kolluğa yaxındır. Hürür. Amma kolluğun içinə girib işimi bitirməyə hünəri çatmır. Ya da ağıllı itdir. Kolluğa girsə, bir də çıxa bilməyəcəyini qanır.

Qışqırıram. Amma səsim çıxmır. Atəş istəyən. Yenidən doğulmasa da yox olmağı istəyən bir quşun fəryadı. Deyəsən, it eşitdi bu fəryadımı və dönüb qaçmağa başladı.

Ovcu heyrətlə itə və ətrafına baxır.

II

İkinci yuxumda ovçuyam.

Havada bir quş. O günə qədər arzuladığım böyüklük və gözəllikdə. Tovuzmu deyim, Zümrüd quşumu? Bilmirəm. Beləsini nə ovlamışam, nə də ovlandığını görmüşəm.

Tüfəngin lüləsi yerə baxır, bir müddət, uzun-uzadı tamaşa edirəm bu quşun havada süzməyinə. Yalqızdır. Elə bil uçuşun ləzzətinə dalıb. Axırda ovçuluq üstün gəlir. Tüfəngin lüləsini yavaş-yavaş qaldırıram. Qeyri-ixtiyari (sanki) nişan alıram. Və tətiyi çəkirəm. Dalbadal iki dəfə. Bir neçə tük süzülür boşluqda. Quş enən kimi olur, sonra yenidən yüksəlir. Amma əvvəlki uçuşu deyil bu.

Boşluqda süzmür. Yerdə çabalayan qurbanlıq bir qoyun kimidir, amma o havada çabalayır. “Barı uzağa, gölə düşməyə”, – deyirəm. Neçə dəqiqə, ya da neçə saniyə, bilmirəm (mənə çox uzun gəlir, ya ona?), düşməmək üçün dirəşir. Sonra, halsız, fırlana-fırlana düşməyə başlayır. Qırıq, gücsüz qanadları yerin cazibə qüvvəsinə qarşı çıxa bilmir. Bir neçə metr qalmış, müvazinətini itirən kimi olur. Nə süzə bilir, nə də düşür.

Yerə yaxın, üfuqi uçur. Bir sığınacaq – mənim və itimin tapa bilməyəcəyi, tapsaq da gedib çıxa bilməyəcəyimiz bir sığınacaq axtarır sanki. Bir müddət beləcə sürünürmüş kimi uçur. Sonra meteorit kimi düşür bir kolluğun (elə bil məxsusi seçibmiş) içinə. İtim çoxdan quşun düşdüyü yerə çatıb. Kolluğun yanında hürür. Amma hürməyi əbəsdir. Kolluğa girməyə qorxur. Qulaqlarını sallayıb, hürməkdən usanmış halda mənə tərəf gəlir. Quyruğu arxa ayaqlarının arasındadır. Başını aşağı salıb. Utanır elə bil.

III

Üçüncü yuxumda bir it kimi görürəm özümü. Bir ov iti. Sısqa, uzun bədənli, ayıq, diqqətli, burnu yerə sürtülən bir ov iti. Gölün sahilinə çatanda məni sərbəst buraxır bir ovçu. Ətrafı yoxlayıram, ov yoxdur. Ovçu məni izləmir.

Onun baxışları göy üzündədir. Gözlərini göylərdən ayırmır. Bu ovçunu əvvəllər görməmişəm. Mənim yiyəm deyil o. Öz yiyəmi, onun iyini, səsini, üzünü xatırlayıram. İki yad məxluq birlikdə (mən – it və o – ovçu) ovdayıq.

İt və ovçu.

Ovçu və it.

Bir-birimizi tanısaq nə olasıdır, tanımasaq nə olası?

O mənim yiyəm olsa nə mənası, olmasa nə mənası?

Tale, ya da asılılıq birləşdirib bizi, yəqin.

Bu talenin, ya da asılılığın məni birləşdirdiyi insan oğlunun üzünü görmək istərdim. Amma boyu elə uzun və başı elə yuxarıdadır ki, üzünü görə bilmirəm. Ova çıxandan bəri gözlərimiz rastlaşmayıb. Başını endirmir. Göyün boşluğunda bir quş fırlanır, onu izləyir yəqin. Əvvəl onu bir qartal sandım. Çünki çox böyükdü. Sonra tüklərinin rəngini ayırd etdim. Bəyaz, qara, qırmızı tüklər. Beləsini heç görməmişəm. Hürürəm. Gölə tərəf qaçıb hürürəm ki, çöl ördəkləri uçsunlar və ovçu onları görsün. Ördəklər uçuşur, amma onları görmür ovçu. Yerə, ovçunun ayaqlarının dibinə (belə öyrədilmişəm) çökürəm. Çökən kimi də bir partlayış səsiylə özümə gəlib qaçmağa başlayıram. Boşluqda qanad çalan çarəsiz quşun düşəcəyini təxmin etdiyim yerə tərəf. Quş düşməmək üçün var qüvvəsini toplayıb. Amma qanadları gücdən düşür. Naşı bir ovçunu müşayiət etdiyimi bilirəm. Dalbadal iki güllə, amma quş ölməyib.

Öləcək, amma havada yox. Bəllidir ki, ağır yaralanıb. Ovçu: “Aport!” – deyə bağırır. Amma nə gətirəcəyəm? Quş nə torpağa düşdü, nə gölə.

Hələ də havada fırlanır.

“Aport!” – əmrini təkrarlayır ovçu.

Qaçıram. Quş düşhadüşdədir. Başımın üstə qanad çalır.

Yerə düşməmək üçün çabalayır. Sonra tamam gücdən düşüb, bir kolluğa atır özünü. Elə bir kolluqdur ki, içinə girib quşu çıxartmaq mümkün deyil. Əlimdən heç nə gəlmədiyi üçün çarəsiz hürürəm. Sonra hürməkdən də usanıram. Ovdan da, ovçudan da uzağa, bəlkə də, bir məchulluğa doğru qaçmağa başlayıram.

IV

Oyanıram.

Bir ovçu

bir quş

bir it olaraq

və…

Tərcümə edən: Qismət

Mənbə: Sim-sim.az